Als moeder van een hoogbegaafde en hooggevoelige zoon heb ik geleerd dat opvoeden soms voelt alsof je een auto bestuurt met een motor die altijd op topsnelheid draait. In een klas waar kinderen gemiddeld 100 kilometer per uur rijden, heb je een kind dat met gemak 130 rijdt, maar wel in een omgeving die daar niet altijd op is ingericht. Mijn oudste zoon is een prachtige mix van intelligentie en gevoeligheid, met een groot hart en een sterk rechtvaardigheidsgevoel, maar het vraagt een andere benadering om hem te ondersteunen en te begrijpen.
Hij wil altijd anderen helpen, heeft een enorme drive om het goede te doen, maar worstelt soms met hoe hij dit duidelijk maakt in een taal die anderen begrijpen. Zijn gevoeligheid betekent dat hij niet alleen zijn eigen emoties intens ervaart, maar ook die van anderen oppikt, wat kan leiden tot overprikkeling. Wat er altijd even uit moet en in zijn geval gaat dat vaak gepaard met heel veel bewegen en heel veel geluid haha.
Wat is hoogbegaafdheid?
Hoogbegaafdheid is meer dan alleen een hoog IQ. Hoewel een IQ van boven de 130 vaak als richtlijn wordt genomen, is het slechts een stukje van de puzzel. Hoogbegaafdheid omvat een combinatie van cognitieve vaardigheden, gevoeligheid, een kritische houding, en een creatief denkvermogen. Deze kinderen zijn niet gewoon "slim" of "sneller in leren." Ze ervaren de wereld anders, denken vaak diep na over zaken die anderen niet bezighouden en kunnen sterke emotionele reacties hebben.
Hoogbegaafde kinderen hebben begeleiding nodig om hun potentieel volledig te benutten. Het idee dat deze kinderen alles vanzelf kunnen, is een misvatting. Ze kunnen net zo goed vastlopen als andere kinderen, vooral als ze geen passende uitdagingen krijgen of als hun sociaal-emotionele behoeften niet worden herkend.
Uitdagingen van hoogbegaafdheid
Hoogbegaafde kinderen lopen tegen verschillende uitdagingen aan, zowel in het onderwijs als in het dagelijks leven:
1. Sociaal isolement
Dit klinkt heel zwaar, maar vaak hebben hoogbegaafde kinderen interesses die niet aansluiten bij die van hun leeftijdsgenoten. Dit kan hen eenzaam maken. Het gebrek aan gedeelde interesses en hun neiging om diepgaande gesprekken te voeren, maakt het voor hen moeilijk om aansluiting te vinden. Verhalen worden vaak heel erg lang en gedetailleerd met moeilijke woorden, terwijl de ander gewoon aan het spel wil beginnen.
2. Perfectionisme en faalangst
Veel hoogbegaafde kinderen leggen de lat enorm hoog voor zichzelf. Ze willen alles perfect doen en raken gefrustreerd als dit niet lukt. Dit kan leiden tot faalangst of onderpresteren, waarbij ze bewust hun eigen capaciteiten verbergen om niet op te vallen of teleurstelling te voorkomen.
3. Sterk rechtvaardigheidsgevoel
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een sterk gevoel voor wat "juist" is, maar dit wordt vaak gekleurd door hun eigen perspectief. Ze kunnen rigide zijn in hun opvattingen en raken snel gefrustreerd als ze onrecht ervaren, vooral wanneer volwassenen dingen anders uitleggen of regels veranderen.
4. Overgevoeligheid
Van onverwachte uitstapjes tot een vluchtige blik van een klasgenoot: hoogbegaafde kinderen ervaren de wereld intens. Een negatieve opmerking of afkeurende blik kan hen diep raken. Hun gevoeligheid maakt hen ook extra alert op sfeer en emoties in een groep, wat kan leiden tot overbelasting.
Ondersteuning voor hoogbegaafde kinderen
Gelukkig zijn er in regio Emmen verschillende mogelijkheden om hoogbegaafde kinderen te ondersteunen. Ik doe dit in mijn praktijk door kinderen te leren om te leren en door een luisterend oor voor ze te zijn. Ook bespreek ik bijvoorbeeld hoe een situatie aangepakt kan gaan worden in het vervolg en hebben we het over zaken die in het hoofd van het kind spelen. Daarnaast zijn er nog andere voorbeelden:
- UkIQ in Emmen: Voor peuters en kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong. Hoewel officieel pas vanaf 5-6 jaar gesproken wordt over hoogbegaafdheid, kunnen kinderen met een voorsprong al op jongere leeftijd passende begeleiding krijgen. Katja doet dit heel erg mooi in kleine groepjes en werkt met uitdagende thema’s.
- CBS Het Anker: Een basisschool die gespecialiseerd is in onderwijs voor hoogbegaafde kinderen die niet binnen het reguliere onderwijs passen. Zij hebben 2 verschillende afdelingen, waarvan 1 die samenwerkt met het SO en waar dus nog specifiekere zorg ingezet kan worden.
- Praktijk voor Mij: Mocht je nu graag zekerheid willen over het IQ en het kindbeeld van je kind, dan raad ik persoonlijk aan om contact op te nemen met Ellen Schrijver van Praktijk Voor Mij. Het is misschien een eindje rijden vanuit Emmen, maar wij hebben hele goede ervaringen met Ellen en zijn uiterst tevreden over haar werkwijze. Ze kijkt niet alleen naar de cijfers, maar ook naar het totale plaatje van je kind. Dit maakt haar aanpak grondig en inzichtelijk, waardoor je niet alleen een IQ-score krijgt, maar ook handvatten om je kind beter te begrijpen en te ondersteunen.Of je nu op zoek bent naar bevestiging, meer inzicht in het gedrag van je kind, of concrete tips voor begeleiding, Ellen biedt een professionele en warme aanpak die wij van harte kunnen aanbevelen.
Naast specifieke scholen en programma's is het belangrijk dat ook reguliere scholen aandacht hebben voor de behoeften van hoogbegaafde kinderen, zowel op cognitief als sociaal-emotioneel gebied. Mocht je er als ouder niet uitkomen, ga dan ook eens opzoek naar lotgenoten. Er zijn bijvoorbeeld heel veel Facebook pagina's waar ouders met een HB kind zich aangesloten hebben. Soms heb je er al iets aan om het verhaal van lotgenoten te lezen of eens te sparren met iemand die in een soortgelijke situatie zit.
Praktische tips voor ouders en leraren
1. Creëer structuur en kaders
Hoogbegaafde kinderen floreren binnen duidelijke afspraken en verwachtingen. Het is essentieel om hen te laten weten wat er van hen verwacht wordt en waarom. Bespreek ook dat fouten maken onderdeel is van leren. Dit kan helpen om perfectionisme en faalangst te verminderen.
2. Geef uitdaging, geen druk
Zorg voor lesstof die aansluit bij hun niveau, maar voorkom dat de druk om te presteren te groot wordt. Hoogbegaafde kinderen hebben uitdaging nodig, maar het moet haalbaar blijven. Ook kunnen ze dit niet zonder begeleiding! HB kinderen hebben juist begeleiding nodig!
3. Luister naar hun gevoelens
Neem hun emoties serieus, hoe klein ze misschien ook lijken. Als een kind moeite heeft met een uitstapje of een opmerking van een klasgenoot, bespreek dit en bied ondersteuning. Hun emoties zijn intens en vragen om begrip.
4. Stimuleer sociale vaardigheden
Bied hen de kans om te leren omgaan met sociale situaties. Dit kan door sociale vaardigheidstraining of door hen in contact te brengen met andere hoogbegaafde kinderen, zodat ze peers ontmoeten die hen begrijpen.
5. Help hen omgaan met onrecht
Leg uit dat niet alles in het leven eerlijk is, en dat regels soms veranderen. Probeer dit zo concreet mogelijk te maken, zodat ze leren omgaan met situaties die niet aan hun verwachtingen voldoen.
Hoogbegaafdheid thuis: Onze reis
Bij ons thuis hebben we ontdekt dat communicatie cruciaal is. Onze zoon wil alles begrijpen, van wat we die dag gaan doen tot waarom een afspraak verandert. Hij stelt vragen totdat hij een antwoord krijgt dat voor hem logisch is. Dit kan soms intens zijn, maar het helpt hem om zich veilig te voelen. Als we bijvoorbeeld naar een pretpark gaan dan bekijken we thuis al de kaart van het park en bekijken we in welke attracties hij qua lengte wel en niet in mag. Dit is voor hem helpend om de dag te kunnen overzien.
We hebben ook geleerd om situaties te benoemen en bespreekbaar te maken. Als iets anders gaat dan gepland, leggen we uit waarom. Wanneer hij boos of gefrustreerd is, proberen we te achterhalen wat de onderliggende oorzaak is en hierop in te spelen.
Met zijn gevoeligheid hebben we ook geleerd om hem de tijd te geven om op te laden. Hij kan intens genieten van momenten thuis even lekker alleen op zijn slaapkamer, waar hij zich vrij voelt om zichzelf te zijn.
Conclusie: Zien wat erachter zit
Hoogbegaafdheid is een prachtige gave, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. Het vraagt van ouders, leraren en begeleiders om verder te kijken dan enkel de intelligentie en te zien wat erachter zit: een gevoelig, nieuwsgierig en soms kwetsbaar kind dat begeleiding nodig heeft om te groeien.
Door begrip, geduld en liefde te tonen, kunnen we hoogbegaafde kinderen de ruimte geven om te stralen, op hun eigen unieke manier. Het is niet altijd makkelijk, maar het is zeker de moeite waard. Want als je hun wereld leert begrijpen, ontdek je een rijkdom aan diepgang, creativiteit en kracht die je nergens anders vindt.
Reactie plaatsen
Reacties